查看完整版本: 唐玄宗注道德真經

ㄚ土 2010-4-22 20:29

唐玄宗注道德真經

[align=center][align=center][font=新細明體][size=14pt]唐玄宗注老子道德真經[/size][/font][/align][/align][align=center][align=center][font=新細明體][size=14pt]【作者】唐玄宗[/size][/font][/align][/align][font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]唐玄宗御注道德真經卷之一 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]唐玄宗御制道德真經序 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]昔在元聖,強著玄言,權輿真宗,啟迪來裔。遺文誠在,精義頗乖。撮其指歸,雖蜀嚴而猶病,摘其章句,自河公而或略。其餘浸微,固不足數。則我玄元妙旨,豈其將墜?朕誠寡薄,嘗感斯文,猥承有後之慶,恐失無為之理,每因清宴,輒叩玄關,隨所意得,遂為箋注。豈成一家之說,但備遺闕之文。今茲絕筆,是詢於眾公卿臣庶道釋二門,有能起予類於卜商,針疾同於左氏,渴於納善,朕所虛懷,苟副斯言,必加厚賞。且如諛臣自聖,幸非此流,縣市相矜,亦云小道,既其不諱,鹹可直言,勿為來者所嗤,以重朕之不德。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道經上 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道可道章第一 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道可道,非常道。名可名,非常名。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道者,虛極之妙用。名者,物得之所稱。用可於物,故雲可道。名生於用,故云可名。應用且無方,則非常於一道。物殊而名異,則非常於一名。是則強名曰道,而道常無名也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]無名,天地之始。有名,萬物之母。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]無名者,妙本也。妙本見氣,權輿天地,天地資始,故雲無名。有名者,應用也。應用匠成,茂養萬物,物得其養,故有名也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故常無慾以觀其妙,常有欲以觀其徼。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人生而靜,天之性。感物而動,性之欲。若常守清靜,解心釋神,返照正性,則觀乎妙本矣。若不正性,其情逐欲而動,性失於欲,迷乎道原,欲觀妙本,則見邊徼矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]此兩者,同出而異名。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]如上兩者,皆本於道,故雲同也。動出應用,隨用立名,則名異矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]同謂之玄。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]出則名異,同則謂玄。玄,深妙也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]玄之又玄,眾妙之門。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]意因不生,則同乎玄妙,猶恐執玄為滯,不至兼忘,故寄又玄以遣玄,示明無慾於無慾,能如此者,萬法由之而自出,故雲眾妙之門。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下皆知章第二 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下皆知美之為美,斯惡已。皆知善之為善,斯不善已。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]美善者,生於欲心,心苟所欲,雖惡而美善矣。故雲皆知,以己之所美為美,所善為善矣。美善無主,俱是妄情,皆由封執有無,分別難易,神奇臭腐,以相傾奪。大聖較量,深知虛妄,故雲惡已。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故有無之相生,難易之相成,長短之相形,高下之相傾,音聲之相和,前後之相隨。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]六者相違,遞為名稱,亦如美惡,非自性生,是由妄情,有此多故。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人處無為之事,行不言之教。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]無為之事,無事也。寄以事名,故雲處也。不言之教,忘言也,寄以教名,故雲行也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]萬物作而不辭。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]令萬物各自得其動作,而不辭謝於聖人也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]生而不有,為而不恃,功成不居。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]令萬物各遂其生,不為己有,各得所為,而不負恃,如此即太平之功成矣。猶當日慎一日,不敢寧居也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫唯不居,是以不去。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫唯不敢寧居,而增修其德者,則忘功而功存,故不居而不去也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不尚賢章第三 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不尚賢,使民不爭。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]尚賢則有跡,徇跡則爭興。使賢不肖各當其分,則不爭矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不貴難得之貨,使民不為盜。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]難得之貨,謂性分所無者,求不可得,故雲難得。夫不安本分,希效所無,既失性分,寧非盜竊?欲使物任其性,事稱其能,則難得之貨不貴,性命之情不為盜矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不見可欲,使心不亂。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]既無尚賢之跡,不求難得之貨,是無可見之欲,而心不惑亂也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人之治,虛其心。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]心不為可欲所亂,則虛矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]實其腹。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道德內充,則無矜徇,亦如屬厭而止,不生貪求。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]弱其志。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]心虛則志弱。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]強其骨。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]腹實則骨強。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]常使民無知無慾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]常使民無爭尚之知,無貪求之欲也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]使夫知者不敢為也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]清靜化人,盡無知欲。適有知者,令不敢為也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]為無為,則無不治矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]於為無為,人得其性,則淳化有孚矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道沖章第四 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道沖而用之,或似不盈。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]言道動出沖和之氣,而用生成。有生成之道,曾不盈滿。雲或似者,於道不敢正言。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]淵兮似萬物之宗。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]淵,深靜也。道常生物,而不盈滿,妙本淵兮深靜,故似為萬物宗主。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]挫其銳,解其紛。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道以沖和,故能抑止銛利,釋散紛擾。若俗學求復,則彌結矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]和其光,同其塵。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道無不在,所在常無。在光在塵,皆與為一。一光塵爾,而妙本非光塵也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]湛兮似或存。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]和光同塵,而妙不雜,故湛兮似有所存。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]吾不知其誰之子,像帝之先。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]吾不知道所從生,明道非生法,故無父道者,似在乎帝先爾。帝者,生物之主。像,似也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天地章第五 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天地不仁,以萬物為芻狗。聖人不仁,以百姓為芻狗。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不仁者,不為仁恩也。芻狗者,結芻為狗也。犬以守禦,則有蔽蓋之恩。今芻狗徒有狗形,而無警吠之用,故無情於仁愛也。言天地視人,亦如人視芻狗,無貴望爾。嘗試論之曰:夫至仁無親,孰為兼愛?愛則不至,適是偏私。不獨親其親,則天下皆親矣。不獨子其子,則天下皆子矣。是則至仁之無親,乃至親也,豈兼愛乎? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天地之間,其猶橐籥乎。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]橐者□也,籥者笛也。橐之鼓風,笛之運吹,皆以虛而無心,故能動而有應。則天地之間,生物無私者,亦以虛而無心故也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]虛而不屈,動而愈出。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]橐籥虛之而不屈撓,動之而愈出聲,以況聖人心無偏愛,則無屈撓之時,應用不窮,可謂動而愈出也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]多言數窮,不如守中。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]多言而不酬,故數被窮屈。兼愛則難遍,便致怨憎,故不如抱守中和,自然皆足。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]谷神章第六 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]谷神不死。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]谷者虛而能應者也。神者,妙而不測者也。死者,休息也。谷之應聲,莫知所以。有感則應,其應如神,如神之應,曾不休息。欲明至道,虛而生物,妙用難名,故舉谷神以為喻說。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是謂玄牝。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]玄,深也。牝,母也。谷神應物,沖用無方,深妙不窮,能母萬物,故寄谷神玄牝之號,將明大道生畜之功。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]玄牝之門,是謂天地根。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]深妙虛牝,能母萬物,萬物由出,是謂之門。天地有形,故資稟為根本矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]綿綿若存,用之不勤。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]虛牝之用,綿綿微妙,應用若存,其用無心,故不勤勞矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天長地久章第七 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天長地久。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]標天地長久者,欲明無私無心,則能長能久,結喻成義,在乎聖人,後身外身,無私成私耳。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天地所以能長且久者,以其不自生,故能長生。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天地生物,德用甚多,而能長且久者,以其資稟於道,不自矜其生成之功故爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人後其身而身先,外其身而身存。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]後身則人樂推,故身先。外身則心忘淡泊,故身存。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]非以其無私邪?故能成其私。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天地忘生養之功,是無私。而能長且久,是成其私。聖人後外其身,是無私而能先能存,是成其私也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]上善若水章第八 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]上善若水。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]將明至人上善之功,故舉水性幾道之喻。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]水善利萬物而不爭,處眾人之所惡,故幾於道。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]幾,近也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]居善地。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]上善之人,處身柔弱,亦如水之居地,潤益一切,地以卑用,水好下流。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]心善淵。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]用心深靜,亦如水之淵停矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]與善仁。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]施與合乎至仁,亦如水之滋潤品物也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]言善信。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]發言信實,亦如水之行險,不失其信矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]政善治。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]從政善治,亦如水之洗滌群物,令其清靜矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]事善能。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]於事善能因任,亦如水性方圓隨器,不滯於物矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]動善時。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]物感而應,不失其時,亦如水之春泮冬凝矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫唯不爭,故無尤。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]上善之人,虛心順物,如彼水性,壅止決流,既不違迕於物,故無尤過之地。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]持而盈之章第九 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]持而盈之,不如其已。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]執持盈滿,使不傾失,積財為累,悔吝必生,故不如其已。已,止也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]揣而銳之,不可長保。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]揣度銳利,進取榮名,富貴必驕,坐招殃咎,故不可長保。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]金玉滿堂,莫之能守。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]此明盈難久持也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]富貴而驕,自遺其咎。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]此明銳不可揣也。驕猶心生,故咎非他與。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]功成名遂身退,天之道。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]功成名遂者,當退身以辭盛,亦如天道虛盈有時,則無憂患矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]載營魄章第十 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]載營魄抱一,能無離乎。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人生始化曰魄,既生曰魂。魄則陰虛,魂則陽滿,言人載虛魄,常須營護復陽。陽氣充魄則為魂,魂能運動,則生全矣。一者,不雜也。復陽全生,不可染雜,故令抱守淳一,能無離身乎? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]專氣致柔,能如嬰兒乎。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]專一沖氣,使致和柔,能如嬰兒,無所分別。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]滌除玄覽,能無疵乎。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]玄覽,心照也。疵,瑕病也。滌除心照,使令清淨,能無疵病。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]愛民治國,能無為乎。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]愛養萬人,臨理國政,能無為乎?當自化矣。自上營魄,皆教修身。身修則德全,故可為君矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天門開闔,能為雌乎。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天門,曆數所從出。開闔,謂治亂。言人君應期受命,能守雌靜,則可以永終天祿矣。又解云:《易》曰:一闔一闢謂之變,言聖人撫運,應變無常,不以雄成,而守雌牝,亦如天門開闔,虧盈而益謙也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]明白四達,能無知乎。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人君能為雌靜,則萬姓樂推其德,明白如日四照,猶須忘功不宰,故雲能無知乎? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]生之畜之,生而不有,為而不恃,長而不宰,是謂玄德。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]令物各遂其生,而畜養之。遂生而不以為有修,為而不恃其功,居長而不為主宰,人君能如此者,是謂深玄之德矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]三十輻章第十一 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]三十幅共一轂,當其無,有車之用。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]此明有無功用,相資而立。三十輻者,明造車也。共一轂者,因言少總眾。夫轅箱之有,共則成車,車中空無,乃可運用。若無轅箱之有,亦無所用之車。車中若不空無,則轅箱之有,皆為棄物。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]埏埴以為器,當其無,有器之用。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]埏,和也。埴,土也。陶匠和土,為瓦缶之器。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]鑿戶牖以為室,當其無,有室之用。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]古者陶穴以為室宇,亦開戶牖,故雲鑿爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故有之以為利,無之以為用。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]有體利無,以無為利。無體用有,以有為用。且形而上者曰道,形而下者曰器,將明至道之用,約形質以彰,故借粗有之利無,以明妙無之用有爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]五色章第十二 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]五色令人目盲,五音令人耳聾,五味令人口爽。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]目悅青黃之觀,耳耽宮徵之音,口燕芻豢之味,傷當過分,則坐令形骸聾盲。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]馳騁田獵,令人心發狂。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]馳騁世務,耽著有為,如彼田獵,唯求殺獲,日以心鬥,逐境奔馳,靜而思之,是發狂病。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]難得之貨,令人行妨。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]性分所無,求亦不得。妄求難得,故令道行有所妨傷也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人為腹不為目,故去彼取此。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]取此含受之腹,去彼妄視之目。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]寵辱章第十三 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]寵辱若驚。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]操之則慄,捨之則悲,未忘寵辱,故皆驚也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]貴大患若身。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]身為患本,矜貴其身,即如貴大患矣。此合雲貴身如貴大患,而乃雲貴大患如身者,欲明起心貴身,即是大患。有貴即身是大患,故雲貴大患如身。若,如也。此上兩句正標。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]何謂寵辱?寵為下。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]前標寵辱如驚,恐人不了,故問何謂寵辱?夫得寵驕盈,無不生禍,是知寵為辱本,故答雲寵為下矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]得之若驚,失之若驚,是謂寵辱若驚。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]寵辱循環,寵為辱本。凡情惑滯,驚辱而不驚寵,故聖人戒云:汝之得寵,當如汝得辱而驚,則汝之失寵得辱,亦如吾戒,汝得寵而驚懼也。故結雲是謂寵辱若驚。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]何謂貴大患若身? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]恐人不曉即身是患本,故問之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]吾所以有大患者,為吾有身。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]身相虛幻,本無真實,為患本者,以吾執有其身,痛瘥寒溫,故為身患。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]及吾無身,吾有何患? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]能知天地委和,皆非我有,離形去智,了身非身,同於大通,夫有何患? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故貴以身為天下,若可寄天下。愛以身為天下,若可托天下。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]此章首標寵辱之戒,後以寄托結成者,寵辱若驚,未忘寵辱貴愛。以為未忘貴愛,故以辱校寵,則辱不如寵。以貴方愛,則貴不如愛。驚寵辱者,尚有寵辱介懷,存貴愛者,未為謙忘天下。故初則使驚寵如辱,後欲令寵辱俱忘,假寄托之近名,辯兼忘之極致。忘寵辱則無所復驚,忘身則無為患本,忘天下則無寄托之近名。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]視之不見章第十四 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]視之不見名曰夷。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]此明道也。夷,平易也。道非色,故視不可見。以其於無色之中而能色焉,故名曰夷。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聽之不聞名曰希。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]希者,聲之微也。道非聲,故聽之不聞。以其於無聲之中獨能和焉,故名曰希。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]摶之不得名曰微。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]摶,執持也。微,妙也。道無形,故執持不得。以其於無形之中而能形焉,故名曰微。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]此三者不可致詰,故混而為一。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]三者將以詰道,道非聲色形法,故詰不可得,但得夷希微爾。道非夷希微,故復混而為一。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]其上不皦,其下不昧。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]在上者必明,在下者必昧,唯道於上非上,在上亦不明。於下非下,在下亦不昧也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]繩繩不可名,復歸於無物。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]繩繩者,運動不絕之意。不 ?不昧,運動無窮,生物之功,名目不得,非物能物,故常生物而未始有物,妙本湛然,故雲復歸於無物。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是謂無狀之狀,無物之象,是謂惚恍。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是謂無形狀之狀,無物質之象,不可名有,不可名無,無有難名,故謂之惚恍。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]迎之不見其首,隨之不見其後。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]無始,故迎之不見其首。無終,故隨之不見其後。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]執古之道,以御今之有。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]執古無為之道,以御今有為之事,則還返淳樸矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]能知古始,是謂道紀。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]能知古始所行,是謂道化之紀綱。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]古之善為士者章第十五 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]古之善為士者,微妙玄通,深不可識。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]古,昔也。士,事也。言古昔之人,善以道為事者,於彼微言妙道,無不玄鑒通照,而德容深邃,不可識知。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫唯不可識,故強為之容。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫唯德量難識,故強為容狀以明之,謂下文。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]豫若冬涉川。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]豫,閒豫也。善士於世閒法,如涉冬川,眾人貪著,故畏懼,今我不染,故閒豫也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]猶若畏四鄰。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]猶豫,疑難也。上言善士不染故閒豫,及觀行事,甚疑難,如今世人懼鄰戒。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]儼若客,渙若冰將釋。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]雖則儼然若客,無所造為,而不凝滯於物,渙然若春冰之釋散也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]敦兮其若樸。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]雖渙然冰釋,曾不自矜,而能敦厚,若質樸無所分別。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]曠兮其若谷。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]其德量曠然寬廣,無所含容,若彼空谷。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]渾兮其若濁。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]和光混跡,若濁而清。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]孰能濁以靜之,徐清。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]孰,誰也。誰能於彼渾濁,以靜澄止之,令徐自清乎? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]孰能安以久動之,徐生。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]誰能安靜於此清以久,更求勝法,運動修行,令清靜之性,不滯於法,而徐動出也。生猶動出也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]保此道者,不欲盈。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]欲保此徐清徐生之道,當須無所執滯,若執清求生,是謂盈滿,將失此道。故雲不欲盈。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫唯不盈,故能弊,不新成。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫唯不盈滿之人,故能以新證之,行為弊薄,不以其新成而滯著也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]致虛極章第十六 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]致虛極,守靜篤。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]虛極者,妙本也。言人受生皆稟虛極妙本,及形有受納,則妙本離散。今欲令虛極妙本必致於身,當須絕棄塵境染滯,守此雌靜篤厚,則虛極之道自致於身也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]萬物並作,吾以觀其復。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]老君云:何以知守雌靜則能致虛極乎?但觀萬物動作雲為,及其歸根,常在於靜,故知爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫物芸芸,各復歸其根。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]所以知萬物歸復常在於靜者,為物華葉芸芸,生性皆復歸於其根本,故有作云云者,動作也。言夫物云云動作者,及其歸復皆在根本爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]歸根曰靜,靜曰覆命。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]華葉云云者,生性歸根則靜止矣。人能歸根至靜,可謂復所稟之性命。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]覆命曰常,知常曰明。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]守靜覆命,可謂有常。知守常者,更益明瞭。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不知常,妄作凶。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不恆其德,或承之羞,失常妄作,窮凶必至矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知常容。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知守真常,則心境虛靜,如彼空谷,無不含容。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]容乃公。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]含容應物,應物無心,既無私邪,故為公正。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]公乃王。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]能公正無私者,則為物所歸往。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]王乃天。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]群物樂推,如天之覆,則與天合德。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天乃道。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]王德如天,乃能行道。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道乃久。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道行天下,乃可以久享福祚矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]歿身不殆。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]同天行道,則終歿其身,長無危殆之事矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]太上章第十七 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]太上,下知有之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]太上者,淳古之君也。下知者,臣下知上有君,尊之如天而無施教有為之跡,故人無德而稱焉。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]其次,親之譽之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]逮德下衰,君行善教,仁見故親之,功高故譽之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]其次,畏之侮之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]德又下衰,君多弊政,人不堪命,則驅以刑罰,故畏之。懷情相欺,明不能察,故侮之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]信不足,有不信。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]畏之侮之者,皆由君信不足,故令下有不信之人。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]猶其貴言。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]親之譽之者,由君有德教之言,故貴其言而親譽之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]功成事遂,百姓謂我自然。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]功成而不執,事遂而無為,百姓日用而不知,謂我自然而成遂,則太上下知有之之謂也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大道廢章第十八 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大道廢,有仁義。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]澆淳散樸,大道不行,曰仁與義,小成遂作。濡沫生於不足,凋弊起於有為,然則聖人救世之心未嘗異,而夷險之跡不得一爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]智慧出,有大偽。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]用智慧者,將立法也。法出而奸生,則有大偽矣。並竊符璽,可不信然? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]六親不和,有孝慈。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]父子夫婦兄弟,六親也。疏戚無倫,不和也。各親各子,有孝慈也。皆由失道,故有偏名也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]國家昏亂,有忠臣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]太平之時,上下交足,何異名乎?昏亂之日,見危致命,有忠臣矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]絕聖棄智章第十九 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]絕聖棄智,民利百倍。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]絕聖人言教之跡,則化無為。棄凡夫智詐之用,則人淳樸。淳樸則巧偽不作,無為則矜徇不行。人抱天和,物無天枉,是有百倍之利。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]絕仁棄義,民復孝慈。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]絕兼愛之仁,棄裁非之義,則人復於大孝慈矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]絕巧棄利,盜賊無有。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人矜偏能之巧,必有爭利之心,故絕巧則人不爭,棄利則人自足。足則不為盜賊矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]此三者,以為文不足,故令有所屬。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]此三者但令絕棄,未示修行,故以為文不足垂教,更令有所屬者,謂下文也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]見素抱樸,少私寡慾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]見真素,抱淳樸,少私邪,寡貪慾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]唐玄宗御注道德真經卷之二 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道經下 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]絕學無憂章第二十 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]絕學無憂。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]絕有為俗學,則淳樸不散。少私寡慾,故無憂也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]唯之與阿,相去幾何。善之與惡,相去何若。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]唯則恭應,阿則慢應,同出於口,故雲相去幾何?而恭應則善,慢應則惡,以喻俗學。絕之則無憂,不絕則生患,只在心識回照,豈復相去遠哉? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人之所畏,不可不畏。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]凡人所畏者,慢與惡也。善士所畏者,俗學與有為也。皆當絕之,故不可不畏。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]荒兮其未央哉。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]若不畏絕俗學,則眾生正性荒廢,其未有央止之時。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]眾人熙熙,如享太牢,如登春台。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]眾人俗學有為,熙熙逐境,如臨享太牢,春台望登,動生貪慾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]我獨怕兮其未兆,如嬰兒之未孩。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]我獨怕然安靜,於其情慾,略無形兆,如彼嬰兒,未能孩孺也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]乘乘兮若無所歸。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]至人無心,運動隨物,無所取與,若行者之無所歸。乘乘,運動貌。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]眾人皆有餘。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]眾人耽嗜塵務,矜誇巧智,自為有餘,以示光大。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]而我獨若遺。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]而我常若不足,有所遺忘。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]我愚人之心也哉,純純兮。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]我豈愚人之心,遺忘若此也哉?但我心純純,故若遺爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]俗人昭昭。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]矜巧智也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]我獨若昏。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]自韜晦也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]俗人察察。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]立法制也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]我獨悶悶。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]唯寬大也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]忽若晦,寂兮似無所止。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]容貌忽然若昏晦,而心寂兮絕於俗學,似無所止著。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]眾人皆有以。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]眾人於代間,皆有所以,逐境俗學之意。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]我獨頑似鄙。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]頑者無分別,鄙者陋不足,而心實了悟。外若不足,故雲似爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]我獨異於人。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人有情慾,我無愛染。人與道反,我與道同。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]而貴求食於母。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]求食於母者,貴如嬰兒無營欲爾。上文雲如嬰兒之未孩,下經雲含德之厚,比於赤子。如此所以獨異於人。先無求、於兩字,今所加也。且聖人說經,本無避諱,今世為教,則有嫌疑。暢理故義不可移,臨文則句須穩便。便今存古,是所庶幾。又司馬遷云:老子說五千餘言,則明理詣而息言,不必以五千為定格。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]孔德之容章第二十一 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]孔德之容,唯道是從。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]孔,甚也。從,順也。設問甚有德之人,容狀若何?言此有德人所行,唯虛極之道是順。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道之為物,唯恍唯惚。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]此明孔德所從之道,不有不無,沖用難名,故雲恍惚。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]惚兮恍兮,其中有象。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]惚,無也。恍,有也。兆見曰象。自無而降有,其中兆見一切物象。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]恍兮惚兮,其中有物。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]物者,即上道之為物也。自有而歸無,還復至道,故雲其中有物也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]杳兮冥兮,其中有精。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]惚恍有無,杳冥不測,生成之用,精妙甚存。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]其精甚真,其中有信。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]杳冥之精,本無假雜,物感必應,應用不差,故雲有信。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]自古及今,其名不去。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]言道自古及今,生成萬物,物得道用,因用立名。生成之用,既今古是同,應用之名,故古今不去。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以閱眾甫。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]閱,度閱也。甫,本始也。言至道應用,度閱眾物本始,各遂生成之用也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]吾何以知眾甫之然哉?以此。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以此令萬物皆稟道,妙用生成故爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]曲則全章第二十二 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]曲則全。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]曲己以應務則全。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]枉則直。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]枉己以申人則直。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]窪則盈。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]執謙德則常盈。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]弊則新。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]守弊薄則日新。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]少則得。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]抱一不離則無失。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]多則惑。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]有為多門則惑亂。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人抱一為天下式。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聖人抱守淳一,故可以為天下法式。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不自見故明。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人能不自見其德,常曲己以應務,則其德全自明。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不自是故彰。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人能不自以為是,而枉己以申人,則其是直自彰矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不自伐故有功。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人能不自伐取,則其功歸己矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不自矜故長。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人能長守弊薄,不自矜炫,則人樂推其長。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫唯不爭,故天下莫能與之爭。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不與物爭,誰與爭者,此言天下賢與不肖,無能與不爭者爭也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]古之所謂曲則全者,豈虛言哉。誠全而歸之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]古有曲全之言,豈虛妄哉?實能曲者,則必全理而歸之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]希言自然章第二十三 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]希言自然。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]希言者,忘言也。不雲忘言而雲希者,明因言以詮道,不可都忘。悟道則言忘,故雲希爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]若能因言悟道,不滯於言,則合自然。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]飄風不終朝,驟雨不終日。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]風雨飄驟,則暴卒而害物,言教執滯,則失道而生迷。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]孰為此者?天地。天地尚不能久,而況於人乎。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天地至大,欲為暴卒,則傷於物,尚不能久,以況於人,執言滯教,則害於道,欲求了悟,其可得乎? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故從事於道者。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故從事於道之人,當不執滯言教。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道者同於道。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]體道者,悟道忘言,則同於道矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]德者同於德。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]德者道用之名,人能體道忘功,則其所施為,同於道用矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]失者同於失。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]執言滯教,無由了悟,不悟則迷道,自同於失矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]同於道者,道亦得之。同於德者,德亦得之。同於失者,失亦得之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]方諸挹水,陽燧引火,類族辨物,斷焉可知。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]信不足,有不信。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]執言滯教,不能了悟,是於信不足也,自同於失,失亦樂來,是有不信也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]跂者不立章第二十四 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]跂者不立,跨者不行。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]跂,舉踵而望也。跨,以跨挾物也。以喻自見求明,明終不得,何異夫跂求久立,跨求行履乎? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]自見者不明。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]露才揚己,動而見無,故不明。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]自是者不彰。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是己非人,直為怨府,故不彰。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]自伐者無功。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]專固伐取,物所不與,故無功。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]自矜者不長。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]矜炫行能,人所鄙薄,故不長。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]其於道也,曰余食贅行,物或惡之,故有道者不處。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]自見等行,於道而論,是曰殘餘之食,疣贅之行。凡物尚或惡之,故有道之人,不處斯事矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]有物混成章第二十五 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]有物混成,先天地生。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]將欲明道立名之由,故雲有物。言有物混然而成,含孕一切,尋其生化,乃在天地之先。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]寂兮寥兮,獨立而不改,周行而不殆,可以為天下母。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]有物之體,寂寥虛靜,妙本湛然常寂,故獨立而不改。應用遍於群有,故周行而不危殆。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]而萬物資以生成,被其茂養之德,故可以為天下母。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]吾不知其名,字之曰道,強為之名曰大。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]吾見有物生成,隱無名氏,故以通生表其德。字之曰道,以包含目其體,強名曰大。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大曰逝,逝曰遠,遠曰返。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]妙用無方,強名不得,故自大而求之,則逝而往矣。自往而求之,則遠不及矣。若能了悟,則近在於身心而證之矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故道大,天大,地大,王亦大。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]因其所大而明之,得一者天地王也。天大能覆,地大能載,王大能法地則天行道,故雲亦大也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]域中有四大,而王居其一焉。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]王者,人靈之主,萬物系其興亡,將欲申其鑒戒,故雲而王居其一,欲警王令有所法,謂下文也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人法地,地法天,天法道,道法自然。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人謂王也,為生者先當法地安靜。既爾又當法天,運用生成。既生成已,又當法道,清靜無為,令物自化。人君能爾者,即合道法自然之性。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]重為輕根章第二十六 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]重為輕根,靜為躁君。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]重者制輕,故重為根。靜者持躁,故靜為君。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以君子終日行,不離輜重。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]輜,車也。重者,所載之物也。輕躁者貴重靜,亦由行者之守輜重,故失輜重則遭凍餒,好輕躁則生禍亂。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]雖有榮觀,燕處超然。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人君者,守重靜,故雖有榮觀,當須燕爾安處,超然不顧也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]奈何萬乘之主,而以身輕天下。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]奈何者,傷歎之辭也。天下者,大寶之位也。言人君奈何以身從欲,輕用其身,令亡其位也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]輕則失臣,躁則失君。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]君輕易,則人離散,故失臣。臣躁求,則主不齒,故失君。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善行章第二十七 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善行無轍跡。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]於諸法中體了真性,行無行相,故雲善行。如此則心與道冥,故無轍跡可尋求。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善言無瑕謫。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]能了言教,不為滯執,遣象求意,理證言忘,故於言教中無瑕疵謫過。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善計不用籌算。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]能了諸法本無二門,一以貫之,不生他見,故無勞籌算,自能照了,既無計算,非善而何? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善閉無關鍵而不可開。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]兼忘言行,不入異門,心無邊境之迷,境無起心之累,雖無關鍵,其可開乎? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善結無繩約而不可解。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]體了真性,本以虛忘,若能虛忘,則心與道合,雖無繩索約束,其可解而散乎? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人常善救人,故無棄人。常善救物,故無棄物。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人常用此五善之教以教之,故無棄者。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是謂襲明。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]密用曰襲,五善之行在於忘遣,忘遣則無跡,故雲密用。密用則悟了,故謂之明。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故善人不善人之師,不善人善人之資。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]師,法也。資,取也。善人可師法,不善人可取役使也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不貴其師,不愛其資。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]此章深旨,教以兼忘,若存師資,未為極致。今明所以貴師為存學相,學相既空,自無所貴,所以愛資為存教相,於教忘教,故不愛資。貴愛兩忘,而道自化。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]雖智大迷,是謂要妙。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]師資兩忘,是謂玄德。凡俗不悟,以為大迷,故聖人云雖知凡俗以為大迷,以道觀之,是為要妙。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知其雄章第二十八 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知其雄,守其雌,為天下谿。為天下谿,常德不離,復歸於嬰兒。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]雄者,患於用牡,故知其雄,則當守其雌,謙德物歸,是為天下谿谷,則真常之德不離其身,抱道含和,復歸於嬰兒之行矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知其白,守其黑,為天下式。為天下式,常德不忒,復歸於無極。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]能守雌靜,常德不離,德雖明白,當如暗昧,如此則為天下法式。常德應用,曾不差忒,德用不窮,故復歸於無極。忒,差也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知其榮,守其辱,為天下谷。為天下谷,常德乃足,復歸於樸。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]德雖尊榮,常守卑辱,物感斯應,如谷報聲,虛受不窮,常德圓足,則復歸於道矣。樸,道也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]樸散則為器,聖人用之,則為官長。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]含德內融,則復歸於樸。常德應用,則散而為器,既涉形器,必有精粗,聖人用之,則為群材之官長矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故大制不割。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聖人用道,大制群生,暄然似春,蒙澤不謝,動植鹹遂,曾不割傷。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]將欲章第二十九 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]將欲取天下而為之,吾見其不得已。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下者,大寶之位也,有道之人,必待曆數在躬,若暴亂之人,將欲以力取而為之主者。老君戒云:吾見其不得已。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下神器,不可為也,為者敗之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大寶之位,是天地神明之器,謂為神器,故不可以力為也。故曰為者敗之,此戒奸亂之臣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]執者失之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]曆數在躬,已得君位,而欲執有斯位,凌虐神主,天道禍淫,亦當令失之。此戒帝王也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故物或行或隨,或煦或吹,或強或羸,或載或隳。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]欲明為則敗,執則失,故物或行之於前,或隨之於後,或煦之使暖,或吹之使寒,扶之則強,抑之則弱,有道則載事,無德則隳廢。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人去甚去奢去泰。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聖人睹或物之行隨,知執者之必失,故去其過分爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以道佐人主章第三十 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以道佐人主者,不以兵強天下,其事好還。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人臣能以道輔佐人主者,當柔服以德,不用甲兵之威,取強於天下。何則?兵者凶器也,戰者危事也。抗兵加使,彼必應之,其事既好還報,則勝負之數,未可量也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]師之所處,荊棘生焉。大軍之後,必有凶年。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]軍師所處,戰則妨農,農事不修,故生荊棘。兵氣感害,水旱繼之,農廢於前,災隨其後,必有凶荒之年。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故善者果而已,不敢以取強。果而勿矜,果而勿伐,果而勿驕。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善輔相者,果於止敵。蓋在於安人和眾,必不敢求勝取強。故雖果於止敵,敵不為寇。慎勿矜功伐取,以自驕盈,驕則敗亡,故為深戒。—果而不得已,是果而勿強。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]前敵來侵,不得休止,故用兵以止之,如是則果在於應敵,非果以取強也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]物壯則老,是謂不道,不道早已。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]物之用壯,由兵之恃強。物壯則衰,兵強則敗,是謂不合於道,當須早止不為。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫佳兵章第三十一 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫佳兵者,不祥之器,物或惡之,故有道者不處。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]佳者,好也。兵者,謀略也。凡人修辭立誠,不能以道德藏器,而以兵謀韜略為好。謀略之用,只在於攻取殺伐,故為不善之材器。凡物尚或惡之,是以有道之人不處身於此爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以君子居則貴左,用兵則貴右。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]左,陽也。陽和則發生,故平居所貴。右,陰也,陰凝則肅殺,故用兵所貴。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]兵者,不祥之器。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]祥者,善也。好兵者尚殺,故為不善之材器也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]非君子之器。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]君子以道德為材器,不貴兵謀。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不得已而用之,恬淡為上。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夷狄內侵,故不得已。善勝不爭,是恬淡為上。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]勝而不美,而美之者,是樂殺人。夫樂殺人者,不可得志於天下。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]制勝於敵,必哀其人,故不以為美也。夫勝必多殺人,若以勝為美者,是樂多殺人,樂多殺人,人必不附。欲求得志,不亦難乎! [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]吉事尚左,凶事尚右。偏將軍處左,上將軍處右。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]偏將軍卑而處左者,不專殺人。上將軍尊而處右者,主兵謀也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]言以喪禮處之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]喪禮尚右,今上將軍居右者,是以喪禮處置之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]殺人眾多,以悲哀泣之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以生靈之貴,而交戰殺之,有惻隱之心,故以悲哀傷泣之爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]戰勝,則以喪禮處之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]勇士雄,入戰而獲勝,勝則受爵,居於右位,尚右非吉,是以喪禮處之。但以為不祥之器,亦何必縞素為資。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道常無名章第三十二 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道常無名。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道以應用為常,常能應物,其應非一,故於常無名。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]樸雖小,天下不敢臣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]樸,妙本也,妙本精一,故雲小。而應用匠成,則至大也,故無敢以道為臣者。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]侯王若能守,萬物將自賓。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]侯王若能守道精一,無為而化,則萬物將自賓服矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天地相合,以降甘露,人莫之令而自均。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]侯王若能抱守精一,是地平天成,交泰致和,故降灑甘露。夫甘露既降,蕭蘭俱澤,不煩教令,而自均平。取譬侯王,稱物平施。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]始制有名,名亦既有。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人君以道致平,始能制御有名之物,故有名之物,亦盡為侯王所有矣。既,盡也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫亦將知止,知止所以不殆。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]若侯王能制有名之物,則夫有名之物,亦將知依止於侯王,知依止有道之君,所以無危殆之事。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]譬道之在天下,猶川谷之與江海。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天降甘露,以瑞有道,故譬有道之君,在宥天下,天則應之,猶如川谷與江海通流爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知人者智章第三十三 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知人者智,自知者明。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]智者役用以知物,明者融照以鑒微,智則有所不知,明則無所不照。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]勝人者有力,自勝者強。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]能制勝人者,適可謂有力。能自勝其心使柔弱者,方可全其強爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知足者富,強行者有志。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知止足者無貪求,可謂富矣。強力行者不懈怠,可謂有志節矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不失其所者久。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知足強力,不失其所恆,則是久於其道者。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]死而不亡者壽。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]死者分理之終,亡者夭枉之數,壽者一期之盡,夫知人勝人,必招殃咎,知足強力,動得天常。得天常者,死而不亡。是一期之盡,可謂壽矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大道泛兮章第三十四 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大道泛兮 ,其可左右。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大道泛兮,無系而能應物,左右無所偏名矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]萬物恃之以生而不辭,功成不名有。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]言萬物恃賴沖用而生化,而道不辭以為勞,功用備成,不名己有。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]愛養萬物,而不為主,常無慾,可名於小。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]愛養群材而不為主宰。於物無慾,則可名於小,言不可名小。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]萬物歸之,不為主,可名於大。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]愛養之,故萬物歸之,有萬不同,而不為主,可名為大。非小非大,所以難名。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人終不為大,故能成其大。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人法道忘功,終不自為光大,故能成其光大之業。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]執大象章第三十五 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]執大象,天下往。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大象,大道也。帝王執持大道,以理天下,則天下萬物歸往矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]往而不害,安平泰。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]物往而不傷害,則安於平泰。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]樂與餌,過客止。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]樂,音樂也。餌,飲食也。言人家有音樂飲食,則行過之客皆為之留止。如帝王執道以致平泰,亦為萬物所歸往矣。故人君體道清靜,淡然無味,始除察察之政,終化淳淳之人,故下文結雲用之不可既也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道之出口,淡乎其無味。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人君以道德清靜為教,初出於口,淡乎其無味,不似俗中言教,有親譽畏侮等也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]視之不可見,聽之不足聞,用之不可既。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以道鎮淨,初無言教,故視之不足見,聽之不足聞,而淳風大行,萬物殷阜,歲計有餘,故用不可既。既,盡也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]將欲歙之章第三十六 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]將欲歙之,必固張之。將欲弱之,必固強之。將欲廢之,必固興之。將欲奪之,必固與之。是謂微明。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]經云:正言若反,《易》云:巽以行權。權,反經而合義者也。故君子行權貴於合義,小人用之則為詐譎。孔子曰:可與立,未可與權。信矣。故老君前章雲執大象,斯謂之實。此章繼以歙張,是謂之權。欲量眾生根性,故以權實覆卻相明,令必致於性命之域。而惑者乃雲非道德之意,何其迷而不悟哉?故將欲歙斂眾生情慾,則先開張,極其侈心,令自困於愛慾,則當歙斂矣。強弱等義,略與此同。此道甚微,而效則明著,故雲是謂微明。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]柔弱勝剛強。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]巽順可以行權,權行則能制物,故知柔弱者必勝於剛強矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]魚不可脫於淵,國之利器,不可以示人。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]脫,失也。利器,權道也。此言權道不可以示非其人,故舉喻云:魚若失淵,則為人所擒,權道示非其人,則當竊以為詐譎矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道常無為章第三十七 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道常無為,而無不為。侯王若能守,萬物將自化。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]妙本清靜,故常無為。物恃以生,而無不為也。侯王若能守道無為,則萬物自化。君之無為,而淳樸矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]化而欲作,吾將鎮之以無名之樸。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]言人既從君上之化,己無為清靜而復欲動作有為者,吾將以無名之樸而鎮靜之。無名之樸,道也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]無名之樸,亦將不欲,不欲以靜,天下將自正。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]言人君既以無名之樸鎮靜蒼生,不可執此無名之樸而令有跡,將恐尋跡喪本,復入有為,故於此無名之樸,亦將兼忘,不欲於無慾,無慾亦亡,泊然清靜,而天下自正平矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]唐玄宗御注道德真經卷之二 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]唐玄宗御注道德真經卷之三 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]德經上 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]上德不德章第三十八 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]上德不德,是以有德。下德不失德,是以無德。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]德者道之用也,莊子曰:物得以生謂之德,時有淳漓,故德有上下。上古淳樸,德用不彰,無德可稱,故雲不德,而淳德不散,無為化清,故雲是以有德。建德下衰,功用稍著,心雖體道,跡涉有為,執德可稱,故雲不失。跡涉矜有,比上為粗,故雲是以無德也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]上德無為,而無以為。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知無為而無為者,非至也。無以無為而無為者,至矣。故上德之無為,非徇無為之美,但含孕淳樸,適自無為,故雲而無以為,此心跡俱無為也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]下德為之,而有以為。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]下德為之者,謂心雖無為以功用彰著,而跡涉有為,故雲為之。言下德無為而有所以為,此心無為而跡有為也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]上仁為之,而無以為。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]仁者兼愛之名,下德衰而上仁見,所以為兼愛之仁,故雲為之。行仁而忘仁,亦欲求無為,故雲而無以為。此則心有為而跡無為也。且上仁稱無為者,據跡欲無為而方上義爾,未可以語下德之有為也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]上義為之,而有以為。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]義者裁非之義,謂為裁非之義,故曰為之。有以裁非斷割,令得其宜,故雲而有以為,此心跡俱有為也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]上禮為之,而莫之應,則攘臂而仍之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]六紀不和,則為禮以救之,故曰為之。禮尚往來,不來非禮,行禮於彼,而彼不應,則攘臂而怒,以相仍引也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故失道而後德,失德而後仁,失仁而後義,失義而後禮。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]失道者,失上德也,上德合道,故雲失道。無道德仁義者,時俗夷險之名也,故道衰而德見,德衰而仁存,仁亡而義立,義喪而禮救,斯皆適時之用爾。故論禮於淳樸之代,非狂則悖,忘禮於澆漓之日,非愚則誙,若能解而更張者,當退禮而行義,退義而行仁,退仁而行德,忘德而合道,人反淳樸,則上德之無為也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫禮者,忠信之薄而亂之首。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]制禮者,為忠信衰薄而以禮為救亂之首爾,用禮者,在安上理人,豈玉帛雲乎哉! [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]前識者,道之華而愚之始。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]識者,人之性識也,謂在人性識之前,而制此檢外之禮,雖欲應時,實喪淳樸,故雲道之華。禮以救亂,所貴同和,而失禮意者,則將矜其玉帛,貴其跪拜,如此之人,故為愚昧之始。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以大丈夫處其厚,不處其薄,居其實,不居其華。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]有為者,道之薄。禮義者,德之華。故聖人處無為之事,其厚也,不處其薄矣。退禮義之行,其華也,自居其實矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故去彼取此。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]去彼華薄,取此厚實。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]昔之得一章第三十九 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]昔之得一者。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]一者,道之和,謂沖氣也。以其妙用在物為一,故謂之一爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天得一以清,地得一以寧,神得一以靈,谷得一以盈,萬物得一以生,侯王得一以為天下正,其致之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]物得道用,因用立名,道在則名立,用失而實喪矣。故天清、地寧、神靈、谷盈,皆資妙用以致之,故雲其致之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天無以清將恐裂,地無以寧將恐發,神無以靈將恐歇,谷無以盈將恐竭,萬物無以生將恐滅,侯王無以貴高將恐蹶。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]得一者不可矜其用,故戒云:天無以其清而矜之,將恐分裂;地無以其寧而矜之,將恐發洩;神矜則靈歇,谷矜則盈竭,物矜則生滅,侯王矜其貴,則將顛蹶矣。聖教垂世,本為生靈,雖遠舉天地之清寧,而會歸只在於侯王守雌用道爾,故下文雲。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故貴以賤為本,高以下為基。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]侯王貴高,兆民賤下,為國者以人為本基,當勞謙以聚之。令樂其愷悌之化,不有離散。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以侯王自稱孤寡不穀,此其以賤為本邪,非乎? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]孤寡不穀,則凡情所惡,侯王自稱,以謙為本。非乎者,明是以賤為本爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故致數輿無輿。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]數輿則無輿,輪轅為輿本,數貴則無貴,賤下為貴本。轅為輿本,當存轅以定輿,賤為貴本,當守賤以安貴。將戒侯王,以賤為本,故致此數輿之談也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不欲琭琭如玉,落落如石。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]琭琭,玉貌,落落,石貌。以賤為本。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]反者道之動章第四十 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]反者道之動。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]此明權也,反者取其反經合義。反經合義者,是聖人之行權,行權者是道之運動,故雲反者 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道之動也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]弱者道之用。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]此明實也。弱者取其柔弱雌靜,柔弱雌靜者,是聖人處實。處實者,是道之常用,故雲弱者道之用也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下之物生於有,有生於無。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天實之於權,猶無之生有,故行權者貴反於實用。有者必資於無,然至道沖寂,離於名稱,諸法性空,不相因待,若能兩忘權實,雙泯有無,數輿無輿,可謂超出矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]上士聞道章第四十一 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]上士聞道,勤而行之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]了悟故勤行。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]中士聞道,若存若亡。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]中士可上可下,故疑。疑則若存若亡。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]下士聞道,大笑之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]迷而不信,故笑。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不笑不足以為道。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不為下士所笑,不足以為玄妙至道也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]建言有之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]建,立也。將欲立言,明此三士於道不同。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]明道若昧,進道若退,夷道若纇。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]上士勤行,於明若昧,於進若退,於夷若纇,故中士疑而下士大笑之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]上德若谷。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]虛緣而容物。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大白若辱。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]純潔而含垢。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]廣德若不足。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大成而執謙也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]建德若偷。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]立功而不衒。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]質真若渝。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]淳一而和光。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大方無隅。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不小立圭角。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大器晚成。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]且無近功。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大音希聲。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不飾小言說。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大象無形。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故能應萬類也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道隱無名。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]功用不彰,無名氏。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫唯道,善貸且成。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]雖隱無名氏而實善,以沖和妙用資貸萬物,且成熟之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道生一章第四十二 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道生一,一生二,二生三。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]一者沖氣也,言道動出沖和妙氣,於生物之理未足,又生陽氣,陽氣不能獨生,又生陰氣,積沖氣之一,故雲一生二。積陽氣之二,故雲二生三也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]三生萬物。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]陰陽含孕,沖氣調和,然後萬物阜成,故雲三生萬物。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]萬物負陰而抱陽,沖氣以為和。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]萬物得陰陽沖氣生成之故,故負陰抱陽,含養沖氣,以為柔和也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人之所惡,唯孤寡不穀,而王公以為稱。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]萬物皆以沖和之氣為本,而沖氣和柔守本者,當須謙卑柔弱,故王公至尊,而稱孤寡不穀者,以謙柔為本故也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故物或損之而益,益之而損。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]自損者,人益之。自益者,人損之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人之所教,亦我義教之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]老君云:人君所欲立教教人者,當以吾此柔弱謙卑之義以教之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]強梁者不得其死。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]強梁之人,動與物亢,求益而損,物或擊之,故不得其死。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]吾將以為教父。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]吾見強梁者亡,柔弱者全,故以柔弱之教為眾教之父也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下之至柔章第四十三 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下之至柔,馳騁天下之至堅。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下之至柔者,正性也。若馳騁世務,染雜塵境,情慾棄塞,則為天下之至堅。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]無有入於無間,吾是以知無為之有益。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]無有者,不染塵境,令心中一無所有。無間者,道性清靜,妙體混成,一無間隙。夫不為可欲所亂,令心境俱靜,一無所有,則心與道合,入無間矣。故聖人云吾見身心清靜則能合道,是知有為之教,不如無為之有益爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不言之教,無為之益,天下希及之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]言天下眾教,少能及之者。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]名與身孰親章第四十四 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]名與身孰親。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]名者實之賓,世人徇名以亡身,設問誰親,欲令去功與名,而全其真爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]身與貨孰多。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]徇名者將以求財,財得而亡身,設問孰多,欲令擲玉毀珠,以全其和。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]得與亡孰病。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]問得名貨與亡名貨,孰者病其身? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是故甚愛必大費,多藏必厚亡。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]甚愛名者,必勞神,非大費乎?多藏貨者,必累身,非厚亡乎? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知足不辱,知止不殆,可以長久。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知足者,不甚愛。知止者,不多藏,既無辱殆,故可長久。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大成若缺章第四十五 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大成若缺,其用不弊。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]學行大成,常如玷缺,謙則受益,故其材用無困弊之時。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大盈若沖,其用不窮。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]祿位盈滿,常若沖虛,儉不傷財,故所用不窮匱。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大直若屈。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]直而不肆,故若屈。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大巧若拙。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]巧不傷於分外,故若拙。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大辯若訥。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不飾小說,故若訥。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]躁勝寒,靜勝熱,清靜為天下正。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]於躁勝者則寒,寒,薄也。於靜勝者則熱,熱,和也。故若屈者大直,清靜為正矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下有道章第四十六 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下有道,卻走馬以糞。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下有道之主,無為化行,既不貪求,故無交戰,屏卻走馬之事,人得糞除田園。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下無道,戎馬生於郊。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下無道之君,縱慾攻取,故兵戎士馬寄生於郊境之上矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]罪莫大於可欲。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]心見可欲,為罪大矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]禍莫大於不知足。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]求取不已,為禍大矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]咎莫大於欲得。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]殃咎之大,莫大於欲,於欲必令皆得,皆得則禍深,故雲咎也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故知足之足,常足矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]物足者,非知足。心足者,乃知足。心若知足,此足則常足矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不出戶章第四十七 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不出戶,知天下。不窺牖,見天道。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]垂拱無為,不出教令於戶外,是知治天下之道,人事和則天象順,故不煩窺牖而天道可知。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]其出彌遠,其知彌少。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]若不能無為,假使出令彌遠,其知治天下之道彌少。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人不行而知。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不出戶,故雲不行,無為淳樸,而知為理之道。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不見而名。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不窺牖,故雲不見。人和天順,而能名其太平。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不為而成。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不為言教,而天下化成。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]為學日益章第四十八 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]為學日益,為道日損。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]為學者,日益見聞。為道者,日損功行。益見聞為修學之漸,損功行為悟道之門,是故因益以積功,忘功而體道矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]損之又損,以至於無為,無為而無不為。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]為學者,積功行,為道者,忘損之,雖損功行,尚有欲損之心,兼忘此心,則至於泊然無為。方彼鏡象而無不應,故無不為也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]取天下常以無事。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]無為無事,天下歸懷,故可取天下。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]及其有事,不足以取天下。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]有事則煩勞,煩勞則凋弊,故不足以取天下。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聖人無常心章第四十九 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聖人無常心,以百姓心為心。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聖人之心,物感而應,應在於感,故無常心。心雖無常,唯在化善,是常以化百姓心為心。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善者吾善之,不善者吾亦善之,德善。信者吾信之,不信者吾亦信之,德信。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]欲善信者,吾因而善信之。不善信者,吾亦以善信教之,令百姓感吾德而善信之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聖人在天下,惵惵為天下渾其心。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聖人在理天下,化引百姓,常揲揲用心,令德善信而聖心凝寂,德照圓明,渾同用心,皆為天下,故雲為天下渾其心。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]百姓皆注其耳目。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]百姓化聖德為善,故傾注耳目,以觀聽聖人。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聖人皆孩之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聖人念彼蒼生,猶如慈母,故凡視百姓,皆如嬰兒。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]出生入死章第五十 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]出生入死。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]了悟則出生,迷執則入死,正標也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]生之徒十有三,死之徒十有三。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]泛論眾生當生安生得生理,處死順死得死理,如此者,大凡十中有三人爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人之生,動之死地十有三。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]徇生太厚,以養傷生,既心矜此生,故動往死地,此則生理既失,死理亦虧,如此之輩,亦十中有三人爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫何故?以其生生之厚。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]設問所以動之死地,夫緣何故?但以其求生此生太厚之故。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]蓋聞善攝生者,陸行不遇兕虎,入軍不被甲兵。兕無所投其角,虎無所措其爪,兵無所容其刃。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善攝衛生理之人,心照清靜,無貪取之意,則凡是外物不可加害,陸行不求遇虎兕,入軍不被帶甲兵,此不求害物也,則物無害心,故無投角措爪容刃之所矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫何故?以其無死地。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫何故?兕虎甲兵無容措之所乎?以其順化無私,不以死為死,則物不得害其生,故雲無死地也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道生之章第五十一 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道生之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]妙本動用降和氣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]德畜之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]物得以生養萬類。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]物形之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]乾知坤作兆形位。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]勢成之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]寒暑之勢各成遂。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以萬物莫不尊道而貴德。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]萬物由道德以生畜,故尊貴之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道之尊,德之貴,夫莫之爵而常自然。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道德之尊,非假爵命,但生成之功,被物而常,自然貴爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故道生之、畜之、長之、育之、成之、熟之、養之、覆之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以人莫不尊道而貴德也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]生而不有,為而不恃,長而不宰,是謂玄德。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]具如載營魄章所釋,彼章言人修如道,此章明道用同人。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下有始章第五十二 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下有始,以為天下母。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]始者沖氣也,言此妙氣生成萬物,有茂養之德,故可以為天下母。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]既得其母,以知其子。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]萬物既得沖和茂養,以知其身即是沖氣之子。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]既知其子,復守其母,沒身不殆。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]既知身是沖氣之子,當守此沖和妙氣,不令離散,則終沒其身長無危殆也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]塞其兌,閉其門,終身不勤。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]兌,愛悅也。目悅色,耳悅聲,六根各有所悅,則生禍患,是故塞之。不縱六根愛悅,則禍患之門閉矣,故終身不勤勞矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]開其兌,濟其事,終身不救。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]開張六根,縱其視聽,以成濟其愛悅之事,則常有禍患,故終身之不救爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]見小曰明。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人能於事微小,則見而改行,可謂明。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]守柔曰強。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]守柔弱,則人不能加,可謂強矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]用其光,復歸其明。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]見小則明,守柔則強,若矜明用強,將失守柔見小之義,故當用光外照,復歸守內明,長無患累矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]無遺身殃,是謂襲常。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]遺,與也。言還守內明,則無與身為殃咎者,如此是謂密用真常之道。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]使我介然章第五十三 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]使我介然有知,行於大道,唯施是畏。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]老君言:若使我耿介然矜其有知,欲行大道,既與道不合,故唯所施為,是皆可畏。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大道甚夷,而民甚好徑。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大道平易,是畏有知,而人多故,欲心求捷,如彼行人好從邪徑。邪徑之弊,具如下文。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]朝甚除。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]尚賢矜智生巧偽。除,理也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]田甚蕪。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]浮食墮業廢農事。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]倉甚虛。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]南畝不收無儲積。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]服文采。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]刻雕綺繡害工利。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]帶利劍。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]文德不修尚武備。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]厭飲食。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]烹肥擊鮮重滋味。厭,飫足。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]財貨有餘。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聚斂積寶饒珍異。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是謂盜誇,非道也哉。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]矜其有知,動以成弊,行同盜竊,仍自矜誇,誇盜非道,適令興歎也。哉者,歎辭。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善建者不拔章第五十四 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善建者不拔。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善能以道建國立本者,不可傾拔也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善抱者不脫。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善能以道懷抱百姓者,不可脫離。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]子孫祭祀不輟。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善以道德建抱之君,功施於後,愛其甘棠,況其子孫乎?而王者祖有功,宗有德,故周之興也,始於後稷,成於文武,周之祭也,郊祀後稷,宗祀文王,故雖卜代三十,卜年七百,毀廟之主,流溢於外,而後稷文王郊宗之祀,不輟,止也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]修之身,其德乃真。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]修德於身,德乃真純。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]修之家,其德乃余。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]一家盡修,德乃余羨。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]修之鄉,其德乃長。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]一鄉盡修,德乃長久。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]修之國,其德乃豐。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]一國盡修,德乃豐盈。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]修之天下,其德乃普。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]若天下盡修,其德施乃周普矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故以身觀身。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以修身之法觀身,能清靜者真。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以家觀家。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以修家之法觀家,能和睦者有餘。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以鄉觀鄉。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以修鄉之法觀鄉,能順序者乃長。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以國觀國。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以修國之法觀國,能勤儉者乃豐。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以天下觀天下。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以修天下之法觀天下,能無為者乃普。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]吾何以知天下之然哉?以此。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以此觀身等觀之,則可知爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]含德之厚章第五十五 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]含德之厚,比於赤子。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]至人含懷道德之厚者,其行比赤子。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]毒蟲不螫,猛獸不據,攫鳥不搏。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]至人神矣,物不能傷,既無害物之心,故無螫搏之地,此至人之含德也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]骨弱筋柔而握固,未知牝牡之合而●作,精之至。終日號而不嗄,和之至。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]赤子骨弱筋柔,而能握拳牢固,未知陰陽配合,而含氣之源。動作者,猶精粹之至。終日啼號而聲不嘶嗄,猶純和之至,此赤子之全和也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知和曰常。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]能如嬰兒,固守和柔,是謂知常之行。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知常曰明。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]守和知常,是曰明瞭。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]益生曰祥。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]祥者吉凶之兆,言人不知守常,而求益生越分,動之死地,是曰凶祥。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]心使氣曰強。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]心有是非,氣無分別,若役心使氣,是曰強梁之人。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]物壯則老,是謂不道,不道早已。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]凡物壯極則衰老,故戒雲矜壯恃強,是謂不合於道,當須早已。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知者不言章第五十六 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知者不言,言者不知。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知,了悟也。言,辯說也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]塞其兌。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]了悟者於法無愛染,於言無執滯,故雲塞其兌也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]閉其門。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]既無愛染,則嗜欲之門閉矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]挫其銳,解其紛,和其光,同其塵,是謂玄同。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]解具如道沖章,彼則約道,此則約人。言人能體道,是為與玄同德也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故不可得而親。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]玄同無私,故不可得而親。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不可得而疏。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]泛然和眾,故不可得而疏。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不可得而利。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]無慾,故不可得而利。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不可得而害。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不爭,故不可得而害也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不可得而貴。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]體道自然,故不可得而貴。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不可得而賤。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]洗然無滓,故不可得而賤也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故為天下貴。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]體了無滯,言忘理暢,銳紛盡解,光塵亦同,既難親疏,不可貴賤,故為天下至貴矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以政治國章第五十七 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以政治國,以奇用兵,以無事取天下。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]在宥天下,貴乎無為,為政若以政教治國,奇詐用兵,斯皆不合於道。唯無事無為,可以取天下,此三句標也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]吾何以知天下其然哉?以此。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以此,下文知之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下多忌諱,而民彌貧。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以政治國,動多忌諱,人失作業,故令彌貧也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人多利器,國家滋昏。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]利器,謂權謀,人主以權謀為多,不能反實,下則應之以詐譎,故令國家滋益昏亂。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人多伎巧,奇物滋起。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人主以伎巧為多,不能見素,下則應之以奢泰,故令淫奇之物滋起也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]法令滋彰,盜賊多有。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]無為既失,法令益明,竊法為奸,盡成盜賊,豈非多有乎? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故聖人云:我無為而民自化,我無事而民自富,我好靜而民自正,我無慾而民自樸。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]無為則清靜,故人自化。無事則不擾,故人自富。好靜則得性,故人自正。無慾則全和,故人自樸。此無事取天下矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]其政悶悶者第五十八 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]其政悶悶,其民淳淳。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]政教悶悶,無為寬大,人則應之淳淳然而質樸矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]其政察察,其民缺缺。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]政教察察,有為苛急,人則應之缺缺然而凋弊矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]禍兮福所倚,福兮禍所伏,孰知其極? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]倚,因也。伏,藏也。上言其政悶悶,俗則以為無政理之體,人反淳淳然而質樸,此則禍為福之所因也。其政察察,而俗則以為有政理之術,人乃缺缺然而凋弊,此福為禍之所藏。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]其無正邪?正復為奇,善復為妖。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]禍福之極,豈無正邪,但眾生迷執,正者復以為奇詐,善者復以為妖祥,故禍福倚伏,若無正爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]民之迷,其日固久。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以正為奇,以善為妖,如此迷倒,其為日也,固以久矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人方而不割,廉而不劌,直而不肆,光而不耀。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聖人善化,不割彼而為方,不劌彼而為廉,不申彼而為直,不耀彼而為光,修之身而天下自化矣。肆,申也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]治人事天章第五十九 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]治人事天莫若嗇。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]嗇,愛也。人君將欲理人事天之道,莫若愛費,使倉稟實,人知禮節,三時不害,則天降之嘉祥。人和可以理人,天保可以事天矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫唯嗇,是謂早服。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]何以聚人?曰財,故能儉愛,則四方之人將襁負而至,早服事其君矣。服,事也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]早服謂之重積德。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫唯儉嗇,以是有德,人歸有德,早事其君,故雲重積德。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]重積德,則無不克。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聖人積德,四海歸仁,則無有不能制服者矣。克,能也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]無不克,則莫知其極。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人君之德,無有不能制御者,則無遠不至,故四方莫知其窮極也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]莫知其極,可以有國。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]莫知其窮極,然後可以為有國。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]有國之母,可以長久。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]有國而茂養百姓者,則其國福祚可以長久矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是謂深根固蒂,長生久視之道。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]積德有國,則根深花蒂固矣。深固者,有國長生久視之道。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]唐玄宗御注道德真經卷之三 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]唐玄宗御注道德真經卷之四 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]德經下 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]治大國章第六十 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]治大國若烹小鮮。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]烹小鮮者不可撓,治大國者不可煩。煩則人勞,撓則魚爛矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以道蒞天下,其鬼不神。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以道臨蒞天下,不求有妄之福,故鬼無以見其神明。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]非其鬼不神,其神不傷民。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]上言其鬼不神,非謂鬼歇滅而無神,但有其神而不見神怪以傷民也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]非其神不傷民,聖人亦不傷民。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]鬼見神怪則傷民,聖人有為則傷民,今鬼所以不見神怪而傷民者,蓋以聖人無為清靜故爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫兩不相傷,故德交歸焉。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]鬼神傷民則害國虧本,聖人傷民則匱神乏祀,今兩不相傷物,故德交歸焉。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大國者下流章第六十一 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大國者下流,天下之交。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]下流者,謙德也。大國當下流開納,則天下之人交至矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下之交,牝常以靜勝牡,以靜為下。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下之人交至者,歸于謙德,則如牝以雌靜,常為牡動所求,由以靜為下故。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故大國以下小國,則取小國。小國以下大國,則取大國。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大取小,以為臣妾。小取大,以為援助。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故或下以取,或下而取。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以者,大取小。而者,小取大。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大國不過欲兼畜人,小國不過欲入事人。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]大國執謙而下小國者,不過欲兼畜小國為臣妾。小國贄貢賦以下大國者,不過欲入事大國為援助也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]兩者各得其所欲,故大者宜為下。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]一求臣妾,二求援助,是兩者各求得其所欲,然大國者常戒於滿盈,故特雲大者宜為下。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道者萬物之奧章第六十二 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道者 ,萬物之奧。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]萬物皆資妙本以生成,是萬物取給之所,故興言雲為萬物之奧。奧,內也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善人之寶。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善人知守道者昌,失道者亡,故常寶貴之,而無患累也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不善人之所保。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]保,住也,不善之人,不能寶貴至道,及有患難,即欲以身保住於道,自求免爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]美言可以市,尊行可以加人。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]甘美其言,可以求市,尊高其行,可以加人,以況聖人,以甘美法味之言,尊高清靜之行,以化不善之人,亦如市賈之售,相率而從善矣。故下文雲也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人之不善,何棄之有? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不善之人,亦在化之而已,何棄遺之有? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故立天子,置三公。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]共教不善之人。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]雖有拱璧,以先駟馬,不如坐進此道。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]三公輔佐,雖以合拱之璧,先導駟乘之馬以獻之,猶不如坐進此無為之道於君,以化人爾。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]古之所以貴此道者何? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]何,問辭也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不日求以得,有罪以免耶?故為天下貴。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]道在於悟,不在於求,不如財帛,故可日日求而得之,故雲不日求以得。既悟則自無罪累,豈待有罪方求免也?可以為天下貴。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]為無為章第六十三 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]為無為,事無事,味無味,大小多少,報怨以德。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]於為無為,於事無事,於味無味者,假令大之與小,多之與少,既不越分,則無與為怨。若逐境生心,違分傷性,則無大無小,皆為怨對。今既守分全和,故是報怨以德。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]圖難於其易,為大於其細。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]肆情縱慾者,於為無不難,於事無不大,今欲圖度其難,營為其大,當須於性未散而分未越,則是於其易細也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下難事必作於易,天下大事必作於細。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]明上文所以預圖為也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人終不為大,故能成其大。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]因雲大事必作於細,將明聖人所以能成其大者,以不為其難事大事,故能成其尊大耳。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫輕諾必寡信,多易必多難。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]輕諾詐人,必寡於信,動作多易,後必多難。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人猶難之,故終無難。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人猶難之,難為輕諾多易,故終無難大之事。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]其安易持章第六十四 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]其安易持,其未兆易謀。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]言人正性安靜之時,將欲執持,令不散亂,故雖欲起心,尚未形兆,謀度絕之,使令不起,並甚易耳。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]其脆易破,其微易散。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]欲心初染,尚自危脆,能絕之者,脆則易破。禍患初起,形兆尚微,將欲防之,微則易散耳。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]為之於未有。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]覆上易持易謀也,所以易者,為營為之於未有形兆耳。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]治之於未亂。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]覆上易破易散也,所以易者,為理之於未成禍亂耳。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]合抱之木,生於毫末。九層之台,起於累土。千里之行,始於足下。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]此三者喻其不早良圖,使後成患。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]為者敗之,執者失之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]凡情不能因任,營為分外,為者求遂,理必敗之。於事不能忘遣,動成執著,執著求得,理必失之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人無為,故無敗,無執,故無失。民之從事,常於幾成而敗之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]民之始從事於善者,當於近成而自敗之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]慎終如始,則無敗事。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]慎其終,未嘗如始從善之心,則必無禍敗之事。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人欲不欲,不貴難得之貨。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]難得之貨,為性分所無者,今聖人於欲不欲,不營為於分外,故常全其自然之性,是不貴難得之貨。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]學不學,復眾人之所過,以輔萬物之自然,而不敢為。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聖人不求過分之學,是於學不學,將以歸復眾人過分之學,以輔自然之性,不敢為俗學與多欲也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]古之善為道者第六十五 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]古之善為道者,非以明民,將以愚之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人君善為道者,非以其道明示於民,將導之以和,使歸復於樸,令如愚耳。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]民之難治,以其智多。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]君將明道以臨下,下必役智以應上,智多則詐興,是以難治。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是故以智治國,國之賊。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人君任用多智之臣,使令治國,智多必作法,法作則奸生,故是國之賊也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不以智治國,國之福。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]若不用巧智之臣,但取純德之士,使偃息蕃醜,弄丸解難,自然智詐日薄,淳樸日興,人和年豐,故是國之福也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知此兩者,亦楷式。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]役智詐則害於人,任淳德則福於國,人君能知此兩者,委任淳德之臣,是以為君楷模法式。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]常知楷式,是謂玄德。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人君常知所委任,是謂深玄至德矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]玄德深矣遠矣,與物反矣,然後乃至大順。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]玄德深遠,能與物反,歸復其本,令物乃至大順於自然之性也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]江海為百谷王章第六十六 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]江海所以能為百谷王者,以其善下之,故能為百谷王。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]江海所以能令百川委輸歸往者,以其善能卑下之,故百川朝宗矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人欲上人,以其言下之。欲先人,以其身後之。是以處上而人不重,處前而人不害。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]謙為德柄,尊用彌光,以言謙下之,百姓欣戴,故處其上而人不以為重,以身退後之,百姓子來,故處其前而人不以為害也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以天下樂推而不厭。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以是不重不害之故,故天下之人樂推崇為之主,而不厭倦。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以其不爭,故天下莫能與之爭。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聖人謙退,不與物爭,天下共推,誰與爭者? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下皆謂章第六十七 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下皆謂我道大,似不肖。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]肖,似也。老君雲,天下之人皆謂我道大,無所像似,我則答雲耳。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫唯大,故似不肖。若肖,久矣其細也夫。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫唯我道至大,故無所像似。若如世間諸法,有所像似,則不得稱大,久已微細也夫。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]我有三寶,保而持之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]我道雖大無所像似,然有此三行甚可珍貴,能常保倚執持,可以理身理國也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]一曰慈,二曰儉,三曰不敢為天下先。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]慈則廣救,儉則足用,不敢為天下先,故樂推而不厭也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫慈故能勇。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]慈人敏慧,則德有餘,故勇於救濟也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]儉故能廣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]節儉愛費,財用有餘,故施益廣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不敢為天下先,故能成器長。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]慈儉之德,謙撝益光,推先與人,人必不厭,故能成神器之長。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]今捨其慈且勇,捨其儉且廣,捨其後且先,死矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]今捨慈且勇,勇則害物,捨儉且廣,廣則傷財。捨後且先,先則人怨。傷財害物,聚怨於人,是必死之道,故雲死矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫慈,以戰則勝,以守則固。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]用慈以戰,利在全眾,用慈以守,利在安人,各保安全,故能勝固耳。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天將救之,以慈衛之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以慈戰守,豈但人和,天道孔明,亦將救衛。戰勝,天救也。守固,天衛也。是皆以慈故,故雲天將救之,以慈衛之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善為士章第六十八 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善為士者不武。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]士,事也。善以道為理國之事者尚德,故雲不武。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善戰者不怒。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]事不得已,必須應敵,以慈則善,故不憑怒。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善勝敵者不爭。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]師克在和,和則善勝,全勝之善,故不交爭。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善用人者為之下。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]悅以使人,令盡其力,必先下之,是為善用。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是謂不爭之德,是謂用人之力,是謂配天古之極也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善勝是不爭之德,為下是用人力,能如此者,可以配天稱帝,是古之至極要道也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]用兵有言章第六十九 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]用兵有言。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]老君傷時,輕殘人於兵,故托古以陳戒。有言者,謂下句。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]吾不敢為主而為客,不敢進寸而退尺。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]主有動作,則生事而貪。客無營為,則以慈自守。自守則全勝,生事則敗亡。進雖少不能無事,退雖多不失謙讓,故不敢進於寸,而退於尺。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是謂行無行。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]為客退尺,不與物爭,雖行應敵,與無行同矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]攘無臂。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]攘臂所以表怒,善戰不怒,故若無臂可攘。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]仍無敵。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]仍,引也。引敵者,欲爭不爭,故若無敵可引。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]執無兵。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]執兵所以表殺,今以慈和為主,故雖執兵,與無兵同。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]禍莫大於輕敵,輕敵者幾喪吾寶。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]為禍之大,莫大於輕侮敵人,輕侮敵人者,則殆喪吾以慈之寶。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故抗兵相加,哀者勝矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]抗,舉也。兩國舉兵以相加,則慈哀於人者勝之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]吾言甚易知章第七十 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]吾言甚易知,甚易行。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]老君雲,吾所說言契理,故易知,簡事,故易行。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下莫能知,莫能行。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下之人滯言而不悟,煩事而不約,故莫能知,莫能行。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]言有宗,事有君。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]言者在理,理得而言忘,故言以無言為宗。事者在功,功成而不宰,故事以無事為君也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫唯無知,是以不我知。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫唯世人無了悟之知,是以不知我無言無事之教。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知我者希,則我者貴。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]了知我忘知之意者希少,法則我不言之教者至貴。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人被褐懷玉。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]被褐者,晦其外。懷玉者,明其內。故知我者希少耳。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知不知上章第七十一 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知不知,上。不知知,病。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]了法性空,本非知法,於知忘知,是德之上。不知知法,本性是空,於知強知,是行之病。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫唯病病,是以不病。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫唯能病,能知之病,是以不為強知所病也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聖人不病,以其病病,是以不病。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]唯聖人所以不病病者,以其病眾生強知之病,是以不病。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人不畏威章第七十二 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人不畏威,則大威至。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]有威而可畏,謂之威。言人於小不畏,拙於慎微,則至於大可畏也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]無狹其所居。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]神所居者,心也。無狹者,除情去欲,使虛而生白。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]無厭其所生。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]身所生者,神也。無厭者,少思寡慾,使不勞倦。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫唯不厭,是以不厭。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫唯人不厭神,是以神亦不厭人。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人自知不自見,自愛不自貴。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]自知其身,防可畏之事,自愛其身,無厭神之咎,不自見其能以犯患,不自貴其身以聚怨也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故去彼取此。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]去彼見貴,取此知愛。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]勇於敢章第七十三 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]勇於敢則殺,勇於不敢則活。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]敢謂果敢,言人勇於果敢從事,則失于謙柔退讓,必害於身,故雲則殺。不敢者,則可以活身矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知此兩者,或利或害。天之所惡,孰知其故? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]兩者,敢與不敢也。或,有也。能知不敢者有利,敢者有害,當須勇於不敢,此勇敢之人。動有災害,乃天之所惡,孰能知其故哉? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人猶難之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聖人猶難為勇敢之事。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天之道,不爭而善勝。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]此下言天道謙虛,以戒人事勇敢。天不與物爭,四時盈虛,物無違者,故善於勝。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不言而善應。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天何言哉?福善而禍淫,曾無差忒,故雲善應。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不召而自來。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天道不召物使從己,物不能違,自來順天耳。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]繟然而善謀。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天道玄遠,繟然寬大,垂象示人,可則之,故雲善謀也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天網恢恢,疏而不失。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天之網羅,雖恢恢疏遠,刑淫賞善,毫分不失。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]民常不畏章第七十四 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]民常不畏死,奈何以死懼之? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]縱放情慾,動之死地,習以為常,嘗無畏者,人君當以清靜化之,奈何更立刑法以誅殺恐懼之? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]若使民常畏死而為奇者,吾得執而殺之,孰敢? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]若使世人皆從清靜之化,不敢溺情縱慾,常畏於死,而獨為奇詐者,假令吾勢得執殺此奇詐之人,孰敢即殺?故下文雲。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]常有司殺者殺。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]常有司殺者殺,如此奇詐之人,天網不失,是常有天之司殺者殺之也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫代司殺者殺,是謂代大匠斫。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]人君好自執殺,必不得天理,是猶拙夫代大匠斫木。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫代大匠斫,希有不傷其手矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]拙夫代斫,豈但傷材,亦自傷其手。人君任用刑法,代彼司殺,豈唯殘害百姓,抑亦自喪天和也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]民之饑章第七十五 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]民之饑,以其上食稅之多,是以饑。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下之民所以饑之不足者,以其君上食用賦稅之太多故耳。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]民之難治,以其上之有為,是以難治。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下之民所以難治化者,以其君上之有為,有為則多難,多難則詐興,是以難治。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]民之輕死,以其求生之厚,是以輕死。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下之人所以輕其死者,以其違分求生太厚之故,是以輕死。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]夫唯無以生為者,是賢於貴生。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]自然之分定則生全,若養過其分,分過則生亡矣。故夫唯無以厚其生為者,是賢於矜貴其生。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]民之生章第七十六 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]民之生也柔弱,其死也堅強。萬物草木,生也柔脆,其死也枯槁。故堅強者死之徒,柔弱者生之徒。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]生之柔弱,和氣全也。死之堅強,和氣散也。欲明守柔弱者,全生保年。為強梁者,亡身失性。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以兵強則不勝。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]見哀者勝,故知恃強者必敗。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]木強則共。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]木本強大,故處於下。枝條柔弱,共生於上。蓋取其柔弱者在上,強梁者在下,故下文雲。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]強大處下,柔弱處上。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天之道章第七十七 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天之道,其猶張弓乎? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天道玄遠,非喻不明,故舉張弓以彰其用耳。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]高者抑之,下者舉之,有餘者損之,不足者與之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]張弓如此,乃能命中,是猶天道虧盈益謙,欲令人君法天字人,故示抑高舉下之道。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天之道,損有餘補不足,人之道則不然,損不足以奉有餘。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天道平於,裒多益寡,人則違天,翻損不足。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]孰能以有餘奉天下,唯有道者。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]誰能以己之有餘,奉與天下之不足者乎?獨有道者能耳。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人為而不恃。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聖人法天,稱物均施,施平於物,而不恃其功。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]功成不處。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]推功於物,不處其成。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]其不欲見賢。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聖人所以推功不處者,蓋不欲令物見其賢能。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下柔弱章第七十八 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天下柔弱,莫過於水,而攻堅強者,莫之能勝,其無以易之。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]以堅攻堅,必兩堅俱損,柔制強者,則強損而柔全。故用攻堅強者,無以易於水者矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故柔勝剛,弱勝強,天下莫不知,莫能行。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]柔弱之道,勝於剛強,天下之人,無不知者,知有此道,不能行也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人言:受國之垢,是謂社稷主。受國不祥,是謂天下王。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]引萬方之罪,是受國之垢濁。稱孤寡不穀,是受國之不祥。其德如此,則社稷有奉,故天下之人歸往矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]正言若反。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]受國之垢,為社稷主,受國之不祥,為天下王,是必正言初若反俗,故雲正言若反。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]和大怨章第七十九 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]和大怨。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]與身為怨對之大者,情慾也。和謂調和也。言人君欲以言教調和百姓,使無情慾,故曰和大怨。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]必有餘怨。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]立教化人,不能無跡,斯跡之弊,還與為怨,故曰必有餘怨。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]安可以為善? [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]既有餘怨,則不可以為善。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]是以聖人執左契,而不責於人。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]左契者,心也。心為陽藏,與前境契合,故謂之左契耳。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聖人知立教則必有跡,有跡即是余怨,故執持此心,使令清靜,下人化之,則無情慾,不煩誅責,自契無為。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]故有德司契,無德司徹。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]司,主也。徹,通也。言有德之君主司心契,則人自化。無德之主,則將立法以通於人,為法之弊,故未為善。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天道無親,常與善人。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]司契則清靜,立法則凋殘,皇天無親,唯德是輔,故人君者,常思淳化於無為,不可立法而生事。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]小國寡民章第八十 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]小國寡民,使有什伯之器而不用。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]什,仵也。伯,長也。此章明人君含其淳和,無所求及,適有人材器堪為什仵伯長者,亦無所用之矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]使民重死而不遠徙。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]少思寡慾,不輕用其生,敦本無求,不遠遷徙。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]雖有舟輿,無所乘之。雖有甲兵,無所陳之。使民復結繩而用之矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]舟輿所以利遷徙,甲兵所以徇攻戰,兩者無慾,故無所乘陳。返樸還淳,復歸於三皇結繩之用矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]甘其食。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不食滋味,故所食常甘。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]美其服。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不事文繡,故所服皆美。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]安其居。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不飾棟宇,故所居則安矣。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]樂其俗。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]不澆淳樸,故其俗可樂也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]鄰國相望,雞犬之音相聞。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]言其近也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]民至老死不相往來。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]彼此俱足,無求之至。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt] [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]信言不美章第八十一 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]信言不美。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]信言者,聖教也。信,實也,言不韻於俗,故不美。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]美言不信。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]美言者,世教也。甘美之言,動合於俗,故不信。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善者不辯。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]善者在行,無辯說。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]辯者不善。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]空滯辯說,故不善。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知者不博,博者不知。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]知者了悟也。博者多聞也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]聖人不積。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]積者執言滯教,有所積聚也。聖人了言忘言,悟教遺教,一無執滯,故雲不積。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]既以與人己愈有,既以與人己愈多。— [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]此明法性無盡。言聖人雖不積滯言教,然以法味誘導凡愚,盡以與人,於聖人清靜之性,曾無減耗,唯益明瞭,故雲愈有愈多。有,明自性,多,明外益。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]天之道,利而不害。聖人之道,為而不爭。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]舉天道利物不害者,將明聖人之道施為弘益,常以與人,故不爭也。 [/size][/font]
[font=新細明體][size=14pt]唐玄宗御注道德真經卷之四終[/size][/font]
頁: [1]
查看完整版本: 唐玄宗注道德真經